આકૃતિમાં બતાવ્યા પ્રમાણે પોટેન્શિયોમીટરનો પરિપથ ગોઠવવામાં આવ્યો છે. પોટેન્શિયોમીટરના તાર પર વિદ્યુતસ્થિતિમાન પ્રચલન $K\, V/cm $ છે અને જ્યારે દ્રીમાર્ગી કળ બંધ હોય ત્યાંરે પરિપથમાં રહેલ એમિટર $1\,A $ દર્શાવે છે. જયારે કળ ટર્મિનલ $(i)\;1$ અને $2\;$ $(ii)\;1$ અને $ 3$ વચ્ચે જોડવામા આવે ત્યારે તટસ્થ લંબાઇ અનુક્રમે $l_1$ અને $l_2$ મળે છે. તો અવરોધ $R$ અને $X$ નું મૂલ્ય $ohm$ માં અનુક્રમે કેટલું હશે?
  • A$k(l_2 -l_1)\,Ω , kl_2 \,Ω$
  • B$kl_1 \,Ω , k(l_2 - l_1)\,Ω$
  • C$\;{\rm{k}}\left( {l_2 - l_1} \right)\,\Omega {\rm{\;}},{\rm{\;\;k}}l_1{\rm{\;}}\,\Omega {\rm{\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;}}$
  • D$kl_1\, Ω , kl_2 \,Ω$
AIPMT 2010, Diffcult
Download our app for free and get startedPlay store
b
When the two way key is switched off, then The current flowing in the resistors \(R\) and \(X\) is

\(I=1 \,\mathrm{A}\)        .......\((i)\)

When the key between the terminals \(1\) and \(2\) is plugged in, then

Potential difference across \(R=I R=k l_{1}\)       ......\((ii)\)

where \(k\) is the potential gradient across the potentiometer wire

When the key between the terminals \(1\) and \(3\) is plugged in, then

Potential difference across \((R+X)=I(R+X)=k l_{2}\)      ....\((iii)\)

From equation \((ii),\) we get

\(R=\frac{k l_{1}}{I}=\frac{k l_{1}}{1}=k l_{1} \Omega\)      .......\((iv)\)

From equation \((iii),\) we get

\(R + X = \frac{{k{l_2}}}{I} = \frac{{k{l_2}}}{1} = k{l_2}\,\Omega \quad {\rm{ (Using }}({\rm{i}}))\)

\(X = k{l_2} - R\)

\( = k{l_2} - k{l_1}{\rm{ }}\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\rm{(Using}}\left( {iv} \right){\rm{)}}\)

\(=k\left(l_{2}-l_{1}\right) \,\Omega\)

art

Download our app
and get started for free

Experience the future of education. Simply download our apps or reach out to us for more information. Let's shape the future of learning together!No signup needed.*

Similar Questions

  • 1
    $60\,W, 230V$ નો લેમ્પ $8$ કલાક વાપરવામાં આવે છે.$1$ યુનિટના ભાવ $1.25$ રૂપિયા હોય તો $30$ દિવસમાં કેટલા રૂપિયા બીલ આવશે?
    View Solution
  • 2
    જુદાં જુદાં દ્રવ્યમાંથી બનાવેલ અવરોધના $0\,^\circ$$C$ તાપમાને મૂલ્ય $R_1$ અને $R_2$  છે.તેમના અવરોધના તાપમાન ગુણાંક $\alpha $ અને $ - \beta $ છે.જો શ્રેણીમાં જોડવાથી તાપમાન સાથે સમતુલ્ય અવરોધ બદલાતો ન હોય,તો ${R_1}/{R_2}=$
    View Solution
  • 3
    $2 \,volt \, emf$   અને $ 5\,\Omega$  અવરોધ ધરાવતા કોષને  $100 \,cm$  લંબાઇ અને $ 15 \,\Omega$ અવરોધ ધરાવતા તાર સાથે જોડવામાં આવતાં વિદ્યુતસ્થિતિમાન પ્રચલન કેટલું થાય?
    View Solution
  • 4
    $1\, mm$ અને $2\, mm$ જાડાઈના વાયરમાં સમાન કોપરનું દળ છે. બે વાયરોને શ્રેણીમાં જોડીને તેમાંથી પ્રવાહ પસાર કરવામાં આવે છે. તો વાયરમાં ઉત્પન્ન થતા પાવરનો ગુણોત્તર .... હશે.
    View Solution
  • 5
    $E_1$ અને $E_2$ $emf$ના બે કોષો $\left(E_1 > E_2\right)$ ને સ્વતંત્ર રીતે પોટેન્શીયમીટર સાથે જોંડામાં આવે છે. અને તેમને અનુરૂપ બેલેન્સીંગ લંબાઈ $625\,cm$ અને $500\,cm$ હોય,તો $\frac{E_1}{E_2}$ ગુણોતર કેટલો છે.
    View Solution
  • 6
    એક મીટરબ્રીજમાં, $1\,m$ લંબાઈનો તાર અસમાન આડછેદ એવી રીતે ધરાવે છે કે તેના અવરોધ $R$ નો લંબાઈ  $l$ સાથેનો ફેરફાર $\frac{{dR}}{{d\ell }} \propto \frac{1}{{\sqrt \ell  }}$ છે. આકૃતિમાં બતાવ્યા પ્રમાણે બે સમાન અવરોધો જોડેલ છે. જ્યારે જોકી એ બિંદુ $P$ પર હોય ત્યારે ગેલ્વેનોમીટરમાં આવર્તન શૂન્ય છે. લંબાઈ $AP$ કેટલા .................. $m$ હશે?
    View Solution
  • 7
    વાહક એ અતિસુવાહક તરીકે ક્યારે વર્તે છે. 
    View Solution
  • 8
    બે સમાન હિટરના ફિલામેન્ટ, પ્રથમ સમાંતર અને ત્યાર બાદ શ્રેણીમાં જોડવામાં આવે છે.લગાવેલ સમાન વોલ્ટેજ માટે, સમાન સમયમાં, સમાંતર અને શ્રેણી જોડાણોમાં ઉત્પન્ન ઊર્જાનો ગુણોત્તર $.........$ થશે.
    View Solution
  • 9
    આપેલ અનંત અવરોધ ધરાવતા પરીપથ માટે $A$ અને $B$ વચ્ચેનો અસરકારક અવરોધ કેટલો હશે ?
    View Solution
  • 10
    હીટરમાં વપરાતા ગૂચાળાને બે સમાન ભાગમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે. હવે આમાંથી એક જ ભાગનો ઉપયોગ હીટરમાં થાય છે તો તેમાંથી ઉત્પન્ન થતી ઉષ્મા પહેલા કરતાં કેવી થાય?
    View Solution