એક સાંકડી સ્લિટ ઉપર એકરંગી પ્રકાશનું સમતલ તરંગ-અગ્ર લંબરૂપે આપાત થાય છે. પરિણામે પડદા પર વિવર્તનભાત રચાય છે, તો જ્યાં પ્રથમ ન્યૂનતમ રચાય છે ત્યાં સ્લિટની ઉપરની ધાર અને નીચેની ધાર આગળથી નીકળતા તરંગો વચ્ચેનો કળા-તફાવત કેટલો હશે ?
Medium
Download our app for free and get started
d
સ્લીટની ઉપરની ધાર તથા નીચેની ધારમાંથી નીકળતાં તરંગો વચ્ચેનો કળા-તફાવત \(\phi \,\, = \,\,\frac{{2\pi }}{\lambda }\) \((d\, sin \,\theta) \) હોય છે. જ્યાં, = સ્લટની પહોળાઈ છે.
હવે,પડદા પર જ્યાં પ્રથમ ન્યૂનતમ રચાય છે, ત્યાં તેના માટે
સ્લીટની ઉપરની ધાર તથા નીચેની ધારમાંથી નીકળતાં તરંગો વચ્ચેનો કળા-તફાવત \(\phi \,\, = \,\,\frac{{2\pi }}{\lambda }\) \((d\, sin \,\theta) \) હોય છે. જ્યાં, = સ્લટની પહોળાઈ છે.
હવે,પડદા પર જ્યાં પ્રથમ ન્યૂનતમ રચાય છે, ત્યાં તેના માટે
\(\sin \,\,\theta \,\, = \,\,\frac{\lambda }{d}\, = \,\,\theta \,\,\therefore \,\,\varphi \,\, = \,\,\frac{{2\pi }}{\lambda }\,\,\left( {d\,\, \times \,\,\frac{\lambda }{d}} \right)\,\, = \,\,2\pi \,\,rad\)
Download our appand get started for free
Experience the future of education. Simply download our apps or reach out to us for more information. Let's shape the future of learning together!No signup needed.*
Similar Questions
- 1યંગના ડબલ સ્લિટના પ્રયોગમાં બે ઉદગમોને એકબીજાથી $0.90\; mm$ ના અંતરે મૂકવામાં આવે છે શલાકાઓ એક મીટરના અંતરે મેળવવામાં આવે છે. મધ્યસ્થ અધિકતમથી બીજી અપ્રકાશિત શલાકા $1\;mm$ અંતરે રચાતી હોય, તો વપરાયેલ એકરંગી પ્રકાશની તરંગલંબાઇ કેટલી હશે?View Solution
- 2પ્રયોગ માં ઇલેકટ્રોન તેમની દ્-બ્રોગ્લી તરગ્રલંબાઇને સમાન $d$ જાડાઇની નાની સ્લીટમાંથી પસાર થાય છે. તેઓ સ્લીટથી $D$ અંતરે સ્ક્રીન પર જોઇ શકાય છે. નીચેનામાંથી ક્યા આલેખ વડે બતાવી શકાય તથા તે $N$ ઇલેકટ્રોનની સંખ્યા કે જે ડીરેકટર સ્થાન $y$ પર દેખાય તેનું નિર્દશન કરે છે. ($y = 0$ એ સ્લીટની વચ્ચેનું સ્થાન છે.) ?View Solution
- 3View Solutionકેવા ઉદ્ગમમાંથી ઉત્સર્જાતા તરંગો સુસબંદ્વ હોય ?
- 4યંગના ડબલ સ્લીટના પ્રયોગમાં પડદા પર કોઈ બિંદુ આગળ બે તરંગો માટે પથ તફાવત $\frac{1}{8} \times$ તરંગલંબાઈ જેટલો મળે છે.આ બિંદુ આગળ અને મધ્યસ્થ પ્રકાશિત શલાકા પાસે મળતી તીવ્રતાનો ગુણોત્તર કેટલો મળે?View Solution
- 5આદર્શ રીતે યંત્રના બે સ્લીટના પ્રયોગમાં, $ t $ જાડાઈ ધરાવતી કાચની પ્લેટ ($\mu=1.5$) ને વ્યતિકરણ કરતા રંગની વચ્ચે મૂકવામાં આવે છે. ($\lambda$ તરંગલંબાઈ), અહી તીવ્રતા કે જ્યાં જે સ્થાન પર પહેલા કેન્દ્રીય શલાકા હતી ત્યાં બદલાતી નથી. તો કાચની પ્લેટની ઓછામાં ઓછી જાડાઈ .....View Solution
- 6નીચે બે કથનનો આપેલ છે.View Solution
કથન $I$ : જો હવામાંથી કાચમાં પ્રસરણ પામતા પ્રકાશ માટે બ્રુસ્ટર કોણ $\theta_{ B }$ હોય, તો કાચમાંથી હવામાં પ્રસરણ પામતા પ્રકાશનો બ્રુસ્ટર કોણ $\frac{\pi}{2}-\theta_B$ છે.
કથન $II$ : કાચમાંથી હવામાં પ્રસરણ પામતા પ્રકાશનો બ્રુસ્ટર કોણ $\tan ^{-1}\left(\mu_{ g }\right)$ છે, જ્યાં $\mu_{ g }$ એ કાચનો વક્રીભવનાંક છે.
ઉપર્યુક્ત બંને કથનના સંદર્ભમાં, નીચે આપેલ વિકલ્પોમાંથી સાચો ઉત્તર પસંદ કરો.
- 7View Solutionનીચેનામાંથી કોનું ધ્રુવીભવન થતું નથી?
- 8View Solutionપોલરાઈઝર એ.......
- 9$I_0$ તીવ્રતા ધરાવતા પ્રકાશ માટે પોલેરોઈડ $45^o$ ના કોણે ગોઠવેલો છે. તો હવે ધ્રુવીભવન પછી પોલેરોઈડમાંથી પસાર થતા પ્રકાશ માટે તીવ્રતા .....View Solution
- 10બે તરંગોની તીવ્રતાનો ગુણોત્તર $ 1:25 $ હોય,તો કંપવિસ્તારનો ગુણોત્તર કેટલો થાય?View Solution