પ્રયોગશાળામાં, એક સ્લીટથી થતું વિવર્તન અવલોકવામાં આવે છે. જો સ્લીટને થોડી સાંકડી કરવામાં આવે, તો.......
Easy
Download our app for free and get started
Download our app
and get started for free
Experience the future of education. Simply download our apps or reach out to us for more information. Let's shape the future of learning together!No signup needed.*
$0.2 \mathrm{~mm}$ પહોળાઈ ધરાવતી સ્લિટ પરથી $400 \mathrm{~nm}$ તરંગલંબાઈ ધરાવતા પ્રકાશથી વિવર્તન માટે મળતી વિવર્તન ભાત ને $100 \mathrm{~cm}$ કેન્દ્રલંબાઈના બહિર્ગોળ લેન્સની મદદથી ફોકલ સમતલ (મુખ્ય સમતલ) પર કેન્દ્રિત (ફોક્સ) કરવામાં આવે છે. પહેલાં દ્વિતીય મહત્તમોની પહોળાઈ_________થશે.
એક સ્લિટના વિર્વતનના પ્ર્યોગમાં એક તરંગલંબાઈ જ ત્રીજી મહતમ એ $6500{\text{ }}\mathop {\text{A}}\limits^o $ તરંગલંબાઈ ની બીજી મહતમ સંપાત થાય છે. તો તે તરંગલંબાઈ .......... $\mathop A\limits^o $
સ્લિટથી $1 m$ અંતરે મૂકેયેલા આઈપીસના કેન્દ્રીય સમતલમાં બાયપ્રિઝમની મદદથી શલાકાઓ મળે છે. બાયપ્રિઝમ અને આઈપિસ વચ્ચે બે જગ્યાઓમાં, બહિર્ગોળ લેન્સ સ્લિટના પ્રતિબિંબો ઉત્પન્ન થાય છે. બે જગ્યાઓ પર રચાતી બે સ્લિટોના પ્રતિબિંબોનું અંતર અનુક્રમે $4.05 \times10^{-3} m$ અને $2.9 \times 10^{-3} m$ છે. તો સ્લિટો વચ્ચેનું અંતર શોધો.
$1.5$ વક્રીભવનાંક વાળા કાચમાંથી બનાવેલી ટાંકી લો કે જેનો નીચેનો ભાગ જાડો હોય. જેને $\mu$ વક્રીભવનાંક વાળા પ્રવાહીથી ભરી દો. વિદ્યાર્થિએ એવું નોંધ્યું કે કોઇપણ આપાતકોણ $i$ થી આપાત થતું પ્રકાશનું કિરણ જ્યારે પ્રવાહીમાં પ્રવેશે છે ત્યારે પ્રવાહી-કાચના આંતરપૃષ્ઠ પરથી પરાવર્તન પામતુ પ્રકાશનું કિરણ કદાપી સંપૂર્ણ ધ્રુવીભુત હશે નહીં (આકૃતિ જુઓ). આ થવા માટે $\mu$ નું લઘુત્તમ મૂલ્ય____ હોવું જોઈએ.
યંગના ડબલ સ્લીટના પ્રયોગમાં બે અલગ અલગ તરંગલંબાઈ $500\,nm$ અને $600\, nm$ નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જે પોતાની ભાત પડદા પર પાડે છે. આ ભાતની મધ્યમાં જ્યાં પથ તફાવત શૂન્ય છે ત્યાં બંનેની ભાતના મહત્તમ સંપાત થાય છે જે વ્યતિકરણ અનુભવે છે જેનાથી મળતું પરિણામી બીજા કરતાં સ્પષ્ટ દેખાય છે. પરંતુ જ્યારે એક આ મધ્યમાન ક્ષેત્રમાંથી બહાર આવે ત્યારે બે શલાકાના તંત્રમાં એક તરંગલંબાઈનું મહત્તમ બીજી તરંગલંબાઈના ન્યૂનતમ સાથે સંપાત થાય છે. અને મળતું શલાકાનું તંત્ર અસ્પષ્ટ દેખાય છે. આવું બનતું હોય ત્યારે પથ તફાવત કેટલા $nm$ હશે?
$6000\,\mathring A$ તરંગલંબાઈ ધરાવતો પ્રકાશ બે સ્લિટ પર આપાત કરવામાં આવે છે. સ્લિટો વચ્ચેનું અંતર $ 0.1 \,cm $ છે અને પડદાથી તે $1$ મીટર અંતરે મૂકાયેલી છે તો $10$ મી મહત્તમની કોણીય સ્થિતિ રેડીયનમાં શોધો.
યંગના ડબલ સ્લીટના પ્રયોગમાં $1.8\,\lambda $ સ્લીટની પહોળાઈ માટે વધુમાં વધુ કેટલી વખત મહત્તમ વ્યતિકરણ જોવા મળે છે, જ્યાં $\lambda $ વપરાતા પ્રકાશની તરંગલંબાઈ છે.
યંગના ડબલ-સ્લિટના પ્રયોગમાં બંને સ્લિટ એકબીજાથી $ 2\, mm $ દૂર છે અને તે $\lambda_1 = 12000\,Å $ અને $\lambda_2 \,= 10000\, Å$ એમ બે તરંગલંબાઈવાળા ફોટોન્સથી દિવ્યમાન $(illuminated)$ કરવામાં આવે છે. સામાન્ય મધ્યસ્થ પ્રકાશિત શલાકાથી પડદા પર કયા લઘુતમ અંતર માટે એક વ્યતિકરણભાતની પ્રકાશિત શલાકા અને બીજાની પ્રકાશિત શલાકા એકબીજા પર સંપાત થશે ? બે સ્લિટ અને પડદા વચ્ચેનું અંતર $2m$ છે........$mm$