કારણ : અચળ તાપમાન અને દબાણે રાસાયણિક પ્રક્રિયા ગીબ્સ ઉર્જાના ઘટાડાની દિશામાં સ્વયંભુ થાય છે.
$2CO + O_2 \rightarrow 2CO_2, \Delta H = - 560\,KJ.$ (આદર્શ સ્વરૂપમાંથી વાયુનું વિચલન થાય છે.$1\, atm - litre = 0.1\, KJ$)આ પ્રક્રિયા માટે, દબાણમાં $70\, atm $ થી $40\, atm$ ફેરફાર થાય છે. તો $500\, K$ એ $\Delta$$U$ નું મૂલ્ય ......$KJ$ શોધો.
${H_2}{O_{(g)}} + {C_{(s)}}\, \to \,\,C{O_{(g)}} + {H_{2(g)}}\,:\,\,\Delta H\, = \,\,131$ કિલોજૂલ $C{O_{(g)}} + \,\,\frac{1}{2}\,\,{O_{2(g)}} \to \,\,C{O_{2(g)}}\,:\,\,\Delta H\,\, = \,\, - 282$ કિલોજૂલ
${H_{2(g)}} + \frac{1}{2}{O_{2(g)}} \to \,{H_2}{O_{(g)}}\,:\,\Delta H\,\, = \,\, - 242\,\,$ કિલોજૂલ
$C_{(g)} + O_2$$_{(g)}$ $\to$ $CO_2$$_{(g)}$ : $\Delta H = x$ કિલોજૂલ
(આપેલ : $\mathrm{R}=8.3 \mathrm{JK}^{-1} \mathrm{~mol}^{-1}$ )
$18^{\circ} \mathrm{C}$ પર, સ્થાન $A$ પર, પિસ્ટન સાથે જોડેલા (fitted) સિલિન્ડર માં આદર્શ વાયુનો $1$ $\mathrm{mol}$ રાખેલ છે. જો તાપમાન માં કોઈપણ જાતનો ફેરફાર ન કરીએ તો પિસ્ટન એ સ્થાન $B$ તરફ ખસે છે ત્યારે આ પ્રતિવર્તી પ્રક્રમ માં થયેલ કાર્ય $'x' L atm$ છે. $x=-$ ........... $L.atm$ (નજીક નો પૂર્ણાક)
[આપેલ : નિરપેક્ષ તાપમાન $={ }^{\circ} \mathrm{C}+273.15, \mathrm{R}=0.08206 \mathrm{~L} \mathrm{~atm} \mathrm{~mol}^{-1} \mathrm{~K}^{-1}$ ]
[અચળ કદે મોલર ઉષ્માક્ષમતા $\bar{c}_{\mathrm{v}}$ છે]
કથન ($A$) : પ્રબળ મોનોબેઝિક એસિડ સાથે પ્રબળ મોનોએસિડિક બેઈઝ ની તટસ્થીકરણ એન્થાલ્પી હંમેશા $-57 \mathrm{~kJ} \mathrm{~mol}{ }^{-1}$ હોય છે.
કારણ ($R$) : જ્યારે એસિડ વડે અપાયેલ $\mathrm{H}^{+}$આયન ના એક મોલ એ બેઈઝ વડે અપાયેલ $\mathrm{OH}^{-}$આયનના એક મોલ સાથે જોડાઈ ને એક મોલ પાણી બનાવે છે ત્યારે ઊષ્માનો જથ્થો જે મુક્ત થાય છે તે તટસ્થીકરણ એન્થાલ્પી છે.
ઉપર્યુક્ત વિધાનોના સંદર્ભમાં, નીચે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો ઉત્તર પસંદ કરો.
$\mathrm{C}_6 \mathrm{H}_6(1)+\frac{15}{2} \mathrm{O}_2(\mathrm{~g}) \rightarrow \mathrm{CO}_2(\mathrm{~g})+3 \mathrm{H}_2 \mathrm{O}(1) \text {. }$
બેન્ઝિનના $2 \mathrm{~mol}$ ની પ્રમાણિત દહન એન્થાલ્પી - ' $x^{\prime} \mathrm{kJ}$ છે. $x=$ ...........
આપેલ :
$(1)$ $6 \mathrm{C}($ ગ્રેફાઈટ $)+3 \mathrm{H}_2(\mathrm{~g}) \rightarrow \mathrm{C}_6 \mathrm{H}_6(\mathrm{l})$ પ્રકિયામાટે, $\mathrm{C}_6 \mathrm{H}_6(\mathrm{l})$, ના $1 \mathrm{~mol}$ ની પ્રમાણિત સર્જન એન્થાલ્પી $48.5 \mathrm{~kJ} \mathrm{~mol}^{-1}$ આપેલ છે.
$(2)$ $\mathrm{C}\left(\right.$ ગ્રેફાઈટ) $+\mathrm{O}_2(\mathrm{~g}) \rightarrow \mathrm{CO}_2(\mathrm{~g})$ પ્ર્ક્રિયામાટે, $\mathrm{CO}_2(\mathrm{~g})$ ના $1 \mathrm{~mol}$ ની પ્રમાણીત સર્જન એન્થાલ્પી $-393.5 \mathrm{~kJ}$ $\mathrm{mol}^{-1}$ છે.
$(3)$ $\mathrm{H}_2(\mathrm{~g})+\frac{1}{2} \mathrm{O}_2(\mathrm{~g}) \rightarrow \mathrm{H}_2 \mathrm{O}(\mathrm{l})$ is પ્રક્રિયા માટે, $\mathrm{H}_2 \mathrm{O}(\mathrm{l})$ ના $1 \mathrm{~mol}$ ની પ્રમાણીત સર્જન એન્થાલ્પી $-286 \mathrm{~kJ}$ $\mathrm{mol}^{-1}$ છે.
$2 \mathrm{Fe}_{(\mathrm{s})}+\frac{3}{2} \mathrm{O}_{2(\mathrm{~g})} \rightarrow \mathrm{Fe}_2 \mathrm{O}_{3(\mathrm{~s})}, \Delta \mathrm{H}^{\mathrm{o}}=-822 \mathrm{~kJ} / \mathrm{mol}$
$\mathrm{C}_{(\mathrm{s})}+\frac{1}{2} \mathrm{O}_{2(\mathrm{~g})} \rightarrow \mathrm{CO}_{(\mathrm{g})}, \Delta \mathrm{H}^{\mathrm{o}}=-110 \mathrm{~kJ} / \mathrm{mol}$
$3\mathrm{C}_{(\mathrm{s})}+\mathrm{Fe}_2 \mathrm{O}_{3(\mathrm{~s})} \rightarrow 2 \mathrm{Fe}_{(\mathrm{s})}+3 \mathrm{CO}_{(\mathrm{g})}$ આપેલા પ્ર્ક્રિયા માટે એન્થાલ્પી ફેરફાર__ _ _$J/mol$ છે.
આપેલ : $\Delta H ^{\circ}=-54.07\,kJ\,mol ^{-1}$
$\Delta S ^{\circ}=10\,J\,K ^{-1}\,mol ^{-1}$
$(2.303 \times 8.314 \times 298=5705$ લો.)
(નજીકનો પૂર્ણાક) આપેલ : $R =8.3\,J\,K ^{-1}\,mol ^{-1}$
પ્રક્રમ | $\Delta H / kJ\,mol ^{-1}$ | $\Delta S / J K^{-1}$ |
$A$ | $-25$ | $-80$ |
$B$ | $-22$ | $40$ |
$C$ | $25$ | $-50$ |
$D$ | $22$ | $20$ |
$CCl _{4( g )} + 2 H _2 O ( g ) \rightarrow CO _{2( g )} + 4 HCl ( g )$
$(A)$ $2 CO ( g )+ O _2( g ) \rightarrow 2 CO _2( g ) \quad \Delta H _1^\theta=- x\,kJ\,mol { }^{-1}$
$(B)$ $C$ (graphite) $+ O _2$ (g) $\rightarrow CO _2$ (g) $\Delta H _2^\theta=- y\,kJ\,mol -1$
$C$(ગ્રેફાઈટ) $+$ $\frac{1}{2} O _2( g ) \rightarrow CO ( g )$ પ્રક્રિયા માટે $\Delta H ^\theta$ શોધો.
$A$.$(a)$ અને $(b)$ પર પ્રક્રિયા સ્વંયભૂ (આપમેળે) છે.
$B$. પ્રક્રિયાબિંદુ $(b)$ પર સંતુલન પર છે અને બિંદુ $(c)$ પર સ્વંયભૂ (આપમેળે) નથી.
$C$. પ્રક્રિયા $(a)$ પર સ્વંયભૂ (આપમેળ) છે અને $(c)$ પર સ્વંયભૂ (આપમેળે) નથી.
$D$. પ્રક્રિયા $(a)$ અને $(b)$ પર સ્વંયભૂ (આપમેળે) નથી.
પ્રણાલી $A$ | પ્રણાલી $B$ |
સમોષ્મી પ્રણાલી | ડાયથર્મીક પાત્ર |
$(A)$ $\Delta U = q + p \Delta V$
$(B)$ $\Delta G =\Delta H - T \Delta S$
$(C)$ $\Delta S =\frac{ q _{ rev }}{ T }$
$(D)$ $\Delta H =\Delta U -\Delta nRT$
નીચે આપેલા વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય ઉત્તર પસંદ કરો.
આપેલ : $\Delta H _{ f }{ }^\theta\left( Al _2 O _3\right)=-1700\,kJ\,mol ^{-1}$
$\Delta H _{ f }{ }^\theta\left( Fe _2 O _3\right)=-840\,kJ\,mol ^{-1}$
$Fe , Al$ અને $O$ નું મોલર દળ અનુક્રમે $56,27$ અને $16\,g\,mol ^{-1}$.
[આપેલ : કેલોરીમીટર પ્રણાલીની ઉષ્માક્ષમતા $20\,kJ\,K^{-1}$ છે $R = 8.3\,JK^{-1}mol^{-1}$. આદર્શ વાયુ વર્તણૂંક ધારી લો.$C$ અને $H$ ના પરમાણ્વિય દળ અનુક્રમે $12$ અને $1\,g\,mol^{-1}$ છે.]
આપેલ :$\Delta_{ dis } H _{ Cl _{2(g)}}^{\circ}=240\,kJ\,mol ^{-1}$.
$\Delta_{ eg } H _{ Cl _{(g)}}^{\circ}=-350\,kJ\,mol ^{-1}$,
$\Delta_{ hyd } H _{ Cl i _{( j )}^{\circ}}^{\circ}=-380\,kJ\,mol ^{-1}$
$A.$ જથ્થામાં (બલ્કમાં) પ્રવાહી અણુ પર આકર્ષણ અને અપાકર્ષણ બળો સમાન રીતે વર્તે ત્યારે પૃષ્ઠતાણનું નિર્માણ થાય છે.
$B.$ સપાટી ઉપર હાજર અણુઓ પર અસમાન બળો પ્રવર્તમાન $(uneven\,forces)$ના કારણે પૃષ્ઠતાણ છે.
$C.$ જથ્થામાં (બલ્કમાં) અણુ પ્રવાહી સપાટી (સ્તર) પર આવતાં નથી.
$D.$ જો પ્રણાલી એ બંધ પ્રણાલી હોય તો સપાટી ઉપરના અણુઓ એ બાષ્પદબાણ માટે જવાબદાર છે.
આપેલ : પાણીની બાષ્પીભવન એન્થાલ્પી $45\,kJ\,mol ^{-1}$
$C, H$ અને $O$ નું મોલર દળ $12,1$ અને $16\,g\,mol ^{-1}$.
$A.$ $I _2( g ) \rightarrow 2 I ( g )$
$B.$ $HCl ( g ) \rightarrow H ( g )+ Cl ( g )$
$C.$ $H _2 O ( l ) \rightarrow H _2 O ( g )$
$D.$ $C ( s )+ O _2( g ) \rightarrow CO _2( g )$
$E.$ પાણીમાં એમોનિયમ કલોરાઈડનું વિલયન (ઓગળવું)
$A + B \rightleftharpoons C+D$
$27^{\circ}\,C$ પર પ્રમાણિત મુક્ત ઊર્જા ફેરફાર $\left(\Delta_{ r } G ^0\right)$ $(-)$ $............kJ mol ^{-1}$ છે. (નજીકની પૂર્ણાંક)
(આપેલ : $R =8.3\,Jk ^{-1}\, mol ^{-1}$ અને In $10=2.3$ )
$3 C _{2} {H _{2}}_{(g)} \rightarrow C _{6} {H _{6}}_{(l)}$, is $.....\,kJ \,mol ^{-1}$
પદાર્થ | $H _{2}$ | $C$(ગ્રેફાઈટ) | $C _{2} H _{6}( g )$ |
$\frac{\Delta_{ C } H ^{\Theta}}{ kJmol ^{-1}}$ | $-286.0$ | $-394.0$ | $-1560.0$ |
તો,ઈથેનની સર્જન એન્થાલ્પી ........
(આપેલ : $R =8.3\, J \,K ^{-1} \,\,mol ^{-1}$ )
$Pt ( s )\left| H _{2}( g )\right| H ^{+}( aq ) \| Ag ^{+}( aq ) \mid Ag ( s )$
$E _{\text {Cell }}^{0}=+0.5332 \,V$.
$\Delta_{ f } G ^{0}$ નું મૂલ્ય..........$k\,J\, mol ^{-1}$ છે. (નજીકનો પૂર્ણાંક)
$CH _{3} OH (1)+\frac{3}{2} O _{2}( g ) \rightarrow CO _{2}( g )+2 H _{2} O (1)$
$27^{\circ} C$ પર ઉત્પન્ન થતી ઉષ્માનો જથ્થો બોમ્બ કેલોરિમીટર વડે માપતા $726\,kJ\,mol ^{-1}$ મળે છે.પ્રક્રિયા માટે દહન એન્થાલ્પી $-x$ છે જ્યાં $x\,\,\dots\dots\dots$ $kJ\,mol^{-1}$ છે.(નજીકનો પૂર્ણાંક)
(આપેલ $: R =8.3\, J\,K ^{-1} \,mol ^{-1}$ )
$A.$ મિસેલ બનાવટ એ એક ઉષ્માક્ષેપક પ્રક્રમ છે.
$B.$ મિસેલ બનાવટ એ એક ઉષ્માશોષક પ્રક્રમ છે.
$C.$ એન્ટ્રોપી ફેરફાર ધન છે.
$D$ એન્ટ્રોપી ફેરફાર ઋણ છે.
સૂચી$-I$ | સૂચી$-II$ |
$(A)$ સ્વયંસ્ફુરિત પ્રક્રમ | $(I)\,\Delta H < 0$ |
$(B)\,\Delta P =0\;\Delta T =0$ સાથે પ્રક્રમ | $(II)\,\Delta G _{ T , P } < 0$ |
$(C)\,\Delta H _{reaction}$ | $(III)$ સમતાપિય અને સમદાબીય પ્રક્રિયા |
$(D)$ ઉષ્માક્ષેપક પ્રક્રિયા | $(IV)$ [પક્રિયક અણુની બંધ ઉર્જાઓ] - [નીપજ અણુંની બંધ ઉર્જાઓ] |
નીચે આપેલ વિકલ્પમાંથી યોગ્ય ઉત્તર પસંદ કરો.
$HCl + NaOH \rightarrow NaCl + H _{2} O \Delta H =-57.3\, kJ\,mol ^{-1}$
$CH _{3} COOH + NaOH \rightarrow CH _{3} COONa + H _{2} O$
$\Delta H =-55.3\,kJ\,mol ^{-1}$
વિદ્યાર્થી દ્વારા ગણતરી કરેલ $CH_3COOH$ની આયનિકરણ એન્થાલ્પી $......\,kJ\, mol ^{-1}$ છે.
આંતરિક ઉર્જા $(U)$; કદ $(V)$; ઉષ્મા $(q)$; એન્થાલ્પી $( H )$
મોલર ઉષ્મા ક્ષમતા $N _{2} O\,100\,J\,K ^{-1}\,mol\,^{-1}$ )
(આપેલ : બોમ્બ કેલોરિમીટરની ઉષ્માક્ષમતા $20.0\, kJ/K.$ ધારી લો કે કોલસો એ શુધ્ધ કાર્બન છે.)
$H _{2} F _{2( g )} \rightarrow H _{2( g )}+ F _{2( g )}$
$\Delta U =-59.6\,kJ\,mol ^{-1}$ $27^{\circ}\,C$ પર,
ઉપરની પ્રક્રિયામાં એન્થાલ્પીમાં થતો ફેરફાર $(-)......\,kJ\, mol ^{-1}$ [નજીકનો પૂર્ણાંક]
(આપેલ : $\left.R =8.314 \,J\, K ^{-1} \,mol ^{-1}\right)$
$C ( s )+\frac{1}{2} O _{2}( g ) \rightarrow CO ( g )+100 \;kJ$
જ્યારે $60\,\%$ શુદ્ધતા ધરાવતા કોલસાને અપૂરતા ઓકિસજનની હાજરીમાં દહ્ કરતા, $60 \%$ કાર્બન $'CO'$માં અને બાકી રહેલો $'CO _2'$માં રૂપાંતર પામે છે. જ્યારે $0.6 \,kg$ કોલસાને બાળવામાં આવે ત્યારે ઉત્પન્ન થયેલી ઉષ્મા $......$
(તટસ્થીકરણ એન્થાલ્પી $=57\, kJ \,mol ^{-1}$ અને પાણીની વિશિષ્ટ ઉષ્મા= $4.2 \,J\,K ^{-1} \,g ^{-1}$ )
[ઉપયોગ : $\left.{R}=8.3 \,{~J} \,{~mol}^{-1}\, {~K}^{-1}\right]$
જો આપણે બંધ પાત્રમાં $495\, K$ પર એનાં $22$ મિલીમોલ્સથી પ્રક્રિયા શરૂ કરીએ, તો સંતુલન મિશ્રણ એ $B$ની માત્રા ........ મિલિમોલ છે.
$\left[ R =8.314 J mol ^{-1} K ^{-1} ; \ell n 10=2.303\right]$
પ્રક્રિયા $3 CaO +2 Al \rightarrow 3 Ca + Al _{2} O _{3}$ માટે પ્રમાણિત પ્રક્રિયા એન્થાલ્પી $\Delta_{ r } H ^{0=}$ .......... $kJ$
$\Delta_{f} {H}^{\ominus}$ ${KCl}=-436.7 \,{~kJ}\, {~mol}^{-1}$
$\Delta_{\text {sub }} {H}^{\ominus}$ ${K}=89.2 \,{~kJ}\, {~mol}^{-1}$
$\Delta_{\text {ionization }} \,{H}^{-}$ ${K}=419.0\, {~kJ}\, {~mol}^{-1}$
$\Delta_{\text {electron gain }} {H}^{\ominus}$ ${Cl}_{(\text {e) }}=-348.6 \,{~kJ} \,{~mol}^{-1}$
$\Delta_{{bond}} {H}^{-}$ ${Cl}_{2}=243.0 \,{~kJ} \,{~mol}^{-1}$
${KCl}$ની લેટિસ એન્થાલ્પીની તીવ્રતા $.....$ ${kJ} {mol}^{-1}$ છે.